Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî (ö. 656/1258) : Şazeliyye tarikatının kurucusudur. Asıl ismi Ebü’l-Hasen Nûruddîn Alî b. Abdillâh b. Abdilcebbâr eş-Şâzelî’dir. 593/1197 yılında Kuzey Afrika’nın en batı bölgesinde yer alan Sebte (Ceuta) Şehri yakınlarındaki Gamâre’de doğdu. Mürşidi Abdüsselâm b. Meşîş’in k.s. emriyle irşad faaliyetine başladığı İfrîkıye’de Şâzile (Şâzele) beldesine nispetle Şâzelî diye tanınır. Soyu Hz. Hasan’a (r.a.) ulaşan bir aileye mensuptur.
656 yılının Şevval (Ekim 1258) ayında hacca gitmek için bazı müridleriyle birlikte Kahire’den ayrılan Hasan Şâzelî k.s., Ayzâb mevkiindeki Humeyserâ’da iken bir akşam müridlerini toplayıp onlara bazı öğütler verdi. Kendi tertip ettiği Hizbü’l-bahr’i okumalarını tavsiye etti ve yerine Ebü’l-Abbas el-Mürsî’yi halife tayin ettiğini bildirdi. O gece seher vaktine doğru vefat etti.
Şâzeliyye'nin en yaygın olduğu bölgeler Cezair, Tunus, Fas, Mısır ve diğer bazı Afrika ülkeleridir. Osmanlıların son zamanlarında Türkiye'ye de Şeyh Zâfir vasıtasıyla gelmiştir. Nitekim Abdülhamid Han'ın bu zata müntesip olduğu rivayet edilmektedir.
Son zamanlarda Şâzelî mensupları Avrupa'da da büyük bir nüfuz kazanmışlardır. Bugün Mısır'da en yaygın tarikat Şâzeliyye'dir. Şâzeliyye 100'ün üzerinde alt koluyla İslam dünyasında en yaygın tarikatlardan biridir. Bu kollardan en meşhurları şunlardır: Vefâiyye, Yâfiiyye, Cezûliyye, Arûsiyye, Zerrûkıyye, Meymûniyye, Râşidiyye…
