Ahmed Rifâî (ö.578/1182) : Rifaiyye tarikatının kurucusudur. Asıl adı Seyyid Ahmed b. Alî el-Mekkî b. Yahyâ er-Rifâî'dir. 512'de Bağdat'la Basra arasında kalan Batâih bölgesinde Ümmüabîde köyünde doğdu. Atalarından Rifâa el-Hasan el-Mekkî'den dolayı Rifâî nisbesini aldı. Ahmed Rifâî (k.s.) hazretlerinin soyu baba tarafından Hz. Hasan'a (r.a.) anne tarafından Ebû Eyyûb el-Ensârî'ye (r.a.) dayanmaktadır. Babası vefat ettiği zaman yedi yaşında olan Ahmed Rifâî'yi (k.s.) devrin büyük sûfilerinden dayısı Mansûr el-Batâihî (k.s.), annesi ve kardeşleriyle birlikte himayesine aldı.
Kur'an öğrenimini ve hıfzını tamamladıktan sonra, devrin âlim ve mutasavvıflarından Ali Ebü'l-Fazl el-Vâsıtî (k.s.) ve diğer bazı âlimlerden İslâmî ilimleri öğrendi. Mürşidi Ebü'l-Fazl el-Vâsıtî (k.s.) daha sonra kendisine icâzet verip hırkasını giydirdi. Ahmed Rifâî (k.s.) mürşidi Vâsıtî'nin (k.s.) vefatından sonra dayısı Mansûr el-Batâihî'nin (k.s.) terbiye ve irşad halkasına girdi. Rifâî'ye hilafet ve "şeyhü'ş-şüyûh" ünvanını vererek kendisine bağlı bütün tekkelerin şeyhliğini de tevdi eden Batâihî, Ümmüabîde'deki tekkeye yerleşip müridlerin irşad ve terbiyesiyle meşgul olmasını istedi.
Şafiî mezhebinde fakîh olan Ahmed Rifâî (k.s.) hazretleri şiddetli bir ishal hastalığı sonunda 22 Cemâziyelevvel 578'de (12 Eylül 1182) vefat etti. Türbesi Bağdat'ın güneyinde Vâsıt yakınlarındadır.
Dört büyük kutubtan biri kabul edilen Ahmed Rifâî (k.s.) hazretlerinin kurmuş olduğu tarikat bir süre Rifâiyye, Ahmediyye ve Batâihiyye adlarıyla anılmakla birlikte sonraları sadece Rifâiyye adıyla meşhur olmuştur.
Rifâî tarikatı Osmanlı ülkesinde son yıllara kadar etkinliğini sürdürmüştür. Rifâiyye tarikatının Sayyâdiyye, Kayyâliye, Nûriye, İzzîye, Fenâriye, Marufiyye ve Burhâniye gibi kolları vardır.
