Muînüddîn Hasan Çiştî (ö.633/1236): Çiştiyye tarikatının kurucusudur. Asıl ismi Muînüddîn Hasen b. Seyyid Gıyâsiddîn es-Siczî el-Çiştî'dir. Muhtemelen 573'de (1142) Sicistan'da doğdu. Bundan dolayı Siczî nisbesiyle de anılır. Hasan Çiştî k.s. Sicistan'ın Guz Türkleri tarafından yağmalanmasının kendisinde bıraktığı moral çöküntüsüyle babasından kalan un değirmenini ve meyve bahçesini satıp kendisini gezginciliğe verdi. Semerkand ve Buhara'ya giderek devrin önde gelen âlimlerinden ilim tahsil etti.
Irak'a giderken uğradığı Nîşâbur bölgesindeki Hârûn kasabasında Hâce Osman el-Hârûnî ile tanışarak onun müridleri arasına katıldı. Bir süre şeyhiyle birlikte bazı seyahatlere çıktı. Ardından Semerkand, Buhara, Bağdat, Nîşâbur, Tebriz, Esterâbâd, Belh ve Gaznîn gibi dönemin birçok önemli merkezini ziyaret etti. Bu seyahatleri sırasında Abdülkâdir-i Geylânî k.s., Necmeddîn-i Kübrâ k.s., Necîbüddin es-Sühreverdî k.s., Ebû Saîd-i Tebrîzî k.s., Abdülvâhid-i Gaznevî ks. gibi birçok ünlü sûfi ile görüştü.
Daha sonra Hindistan'a giderek Lahor'da Keşfü'l-mahcûb müellifi Hücvîrî'nin r.aleyh türbesinde inzivâya çekildi. Ebû İshak Şâmi'ye k.s. intisab ettikten sonra onun yaşadığı Ecmer'de 633'te (1236) vefat edip oraya defnedildi. Şeyhi Ebû İshak eş-Şâmî'nin k.s. yerleştiği Herat'taki Çişt köyüne nisbetle, şeyhin diğer müridleri gibi o da Çiştî nisbesini kullanmıştır.
Çiştiyye Hindistan bölgesinin ilk ve en yaygın tarikatıdır. Hindistan, Pakistan bölgesinin İslamlaşmasında olduğu gibi, oradaki müslümanların manevi hayatlarında mühim bir yeri vardır. Çiştiyye tarikatı Anadolu, Afrika ve Avrupa bölgesinde yayılmadığı halde, Malezya ve Endonezya gibi Uzakdoğu ülkelerine kadar ulaşmıştır.
