Tarikat “yol” manasındadır. Tarikata usul, metod manası da verilmiştir. Burada kastedilen, kulu Allah Tealâ’ya ulaştıran yoldur. Tarikat, kâmil insan nezaretinde alınan manevi terbiye yoludur. Bu terbiye insanların fıtrat, meşrep ve mesleklerine göre değişik şekillerde uygulanır. Bunun için İslâm âleminde manevî terbiye veren pek çok tarikat mevcuttur. En yaygın olanları on üç tane olup, pîrlerine nisbetle isimleri şunlardır:
Kâdiriyye (Seyyid Abdülkadir Geylânî k.s., v. 562/1166),
Yeseviyye (Ahmed Yesevî k.s., v. 562/1116),
Rifâiyye (Seyyid Ahmed Rifâî k.s., v. 578/1182),
Sühreverdiyye (Ebu Hafs Ömer b. Muhammed k.s., v. 632/1234),
Çeştiyye (Muînüddin Hasan Çeştî k.s., v. 633/1236),
Şâziliyye (Seyyid Ebü’l-Hasan Şâziliyye k.s., v. 657/1258),
Bektâşiyye (Hacı Bektaş Velî k.s., v. 669/1271),
Mevleviyye (Mevlâna Celâleddin Rûmî k.s., v. 672/1273),
Bedeviyye (Seyyid Ahmed Bedevî k.s., v. 675/1276),
Desûkiyye (İbrahim b. Ebu’l-Mecd Desûkî k.s., v. 676/1277).
Nakşibendiyye (Seyyid Muhammed Bahâüddin Nakşbend k.s., v. 791/1389),
Halvetiyye (Ömer b. Ekmeleddin Halvetî k.s., v. 800/1397),
Bayramiyye (Hacı Bayram Velî k.s., v. 833/1429).
* Prof. Dr. Dilaver Selvi
